12 Ενδοκρινικοί διαταρράκτες στο σπίτι

Σίγουρα όλοι ξέρουμε ότι γύρω μας υπάρχουν διάφορες «επικίνδυνες» ουσίες που μπορεί να μας προκαλέσουν σοβαρά ή και όχι, προβλήματα υγείας (αυτοί είναι οι ενδοκρινικοί διαταρράκτες*). Δίνουμε λοιπόν κάποιες σύντομες πληροφορίες, με αφορμή μια λίστα με 12 επικίνδυνους ενδοκρινικούς διαταρράκτες, που δόθηκε στη δημοσιότητα, για κάποιες χημικές ουσίες που μπορεί να είναι δυνητικά επικίνδυνες για τον οργανισμό μας. Ουσίες που μπορεί να συναντήσουμε μέσα στο ίδιο μας το σπίτι.

* Τι είναι οι ενδροκρινικοί διαταρράκτες (endocrine disruptors); Χημικές ουσίες που «μιμούνται» ή μπλοκάρουν τις ορμόνες του οργανισμού προκαλώντας σοβαρά προβλήματα υγείας.

Η λίστα με τους 12 πιο επικίνδυνους ενδοκρινικούς διαταρράκτες που θα συναντήσουμε στο σπίτι μας.

Μια λίστα με τους 12 πιο επικίνδυνους ενδοκρινικούς διαταρράκτες έδωσαν στη δημοσιότητα η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Environmental Working Group» και ο Σύνδεσμος «Keep-A-Breast Foundation»:

1) Δισφαινόλη Α (Bisphenol A)

Πρώτη χημική ουσία στη λίστα είναι η δισφαινόλη Α (bisphenol A, BPA), η οποία, όπως και οι υπόλοιπες ουσίες, βρίσκεται σε μια ευρεία γκάμα πλαστικών αντικειμένων από μπουκάλια νερού μέχρι γυαλιά ηλίου, θήκες CD και βρεφικά είδη. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ (Καλιφόρνια, ΗΠΑ), η χημική ουσία αυτή υπερδιπλασιάζει τον κίνδυνο αποβολής και βλάπτει την αναπαραγωγική υγεία των γυναικών.

2) Διοξίνες (Dioxines)

Οι διοξίνες είναι μια οικογένεια χημικών ουσιών εξαιρετικά ύποπτη για καρκινογενέσεις, ιδιαίτερα τοξική για τον άνθρωπο και ανθεκτική στην βιολογική αποικοδόμηση. Η κύρια αιτία έκλυσης διοξινών από τα καιόμενα απορίμματα είναι η παρουσία χλωρίου σε αυτά. Μια σημαντική, αν όχι η σημαντικότερη, πηγή χλωρίου είναι τα πλαστικά PVC (πολυβινυλοχλωριδίου). Χιλιάδες τόνοι αυτού του τύπου πλαστικών καταλήγουν κάθε χρόνο στις χωματερές με την μορφή φιαλών νερού, σωλήνων, καλωδίων, μουσαμάδων κτλ. Η απουσία σχετικών πρωτοβουλιών στην Ελλάδα έχει επαναφέρει στο τραπέζι τη συζήτηση της επικίνδυνης, αναποτελεσματικής και ακριβής καύσης των σκουπιδιών.

3) Ατραζίνη (Atrazine)

Η ατραζίνη, ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα, αλλά και επίμαχα, ζιζανιοκτόνα στην παγκόσμια γεωργία, που σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, μπορεί να προκαλέσει «χημικό ευνουχισμό» (τουλάχιστον σε βατράχια). Μια διαπίστευση που εγείρει ανησυχίες για τις επιπτώσεις στους ανθρώπους αυτής της χημικής ουσίας, η οποία στην Ευρωπαϊκή Ένωση επισήμως βρίσκεται υπό απαγόρευση (!?).

4) Φθαλικές ενώσεις (Phtalates)

Οι φθαλικές ενώσεις ή αλλιώς και φθαλικοί εστέρες, είναι μία κατηγορία χημικών ενώσεων που χρησιμοποιούνται κυρίως ως πλαστικοποιητές (δηλαδή προστίθενται στα πλαστικά για την αύξηση της ευλυγισίας τους). Κυρίως χρησιμοποιούνται για την μετατροπή του πολυχλωριούχου βινυλίου (PVC) από σκληρό σε ευλύγιστο πλαστικό. Οι φθαλικές ενώσεις χρησιμοποιούνται συχνά σε βερνίκια νυχιών, δολώματα αλιείας, κόλλες, λούστρα, χρωστικές ουσίες βαφών, και σε σεξουαλικά βοηθήματα, που φτιάχνονται από το επονομαζόμενο «jelly rubber». Μερικοί πωλητές τέτοιων βοηθημάτων συνιστούν την κάλυψή τους με προφυλακτικά κατά την εσωτερική χρήση, εξαιτίας των πιθανών κινδύνων για την υγεία.

5) Υπερχλωρικά άλατα

Τέτοιες ουσίες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή πολλών εκρηκτικών υλών, και μπορεί να βρεθεί και σε πολλά γαλακτοκομικά προϊόντα. Αν και είναι δύσκολο να αποφευχθεί το υπερχλωρικό στα τρόφιμα, οι άνθρωποι μπορούν να μειώσουν τις επιπτώσεις της χημικής ουσίας με το να φροντίζουν να καταναλώνουν αρκετό ιώδιο στη διατροφή τους.

6) Επιβραδυντές φλόγας

Οι επιβραδυντές φλόγας, ουσίες αλογονωμένες με βρώμιο που χρησιμοποιούνται κατά κόρον σε ποικιλία προϊόντων για να μειώσουν τον κίνδυνο σοβαρών ατυχημάτων από πυρκαγιές, είναι ορμονικοί διαταράκτες και επιβαρύνουν το ανοσοποιητικό. Εντοπίζονται σε ηλεκτρικές συσκευές, προεξαρχόντων των ηλεκτρονικών υπολογιστών παλαιάς γενιάς, αλλά και σε πλαστικές καρέκλες και τραπέζια, συνθετικά ρούχα και μοκέτες.

7) Μόλυβδος (Pb)

Ο Μόλυβδος είναι ένα τοξικό μέταλλο. Ενώσεις του μολύβδου συχνά χρησιμοποιούνται στην παρασκευή πλαστικών, χλωριούχου πολυβινυλίου (PVC), όταν απαιτείται θερμική σταθερότητα και υψηλή αντοχή του τελικού προϊόντος. Μια άλλη πηγή έκθεσης σε μόλυβδο ενδέχεται να είναι και οι μπαταρίες (αν και πλέον οι περισσότερες μπαταρίες δεν περιέχουν αυτό το ιδιαίτερα επικίνδυνο στοιχείο).

8) Αρσενικό (As)

Άλλο ένα μέταλλο γνωστό για την τοξικότητά του. Λόγω των ιδιοτήτων του χρησιμοποιείται σε κράμα 1% στη παραγωγή μολύβδινων σφαιρών, 3% σε μολύβδινους τριβείς καθώς και σε μπαταρίες και περικαλύμματα καλωδίων, ενώ σε υψηλότερη καθαρότητα χρησιμοποιείται μαζί με το πυρίτιο και το γερμάνιο σε κατασκευές ημιαγωγών, καθώς και σε μορφή αρσενικούχου γαλλίου σε διόδους για λέιζερ, και σε κρυσταλλοτριόδους (τρανζίστορς). Σε αντίθεση όμως του περιορισμένου μεταλλικού αρσενικού, σε χιλιάδες τόνους, καταναλώνονται ετησίως σε μορφές πλείστων χημικών ενώσεών του, και ιδίως στη γεωργία, ως εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, ξηραντικά αλλά και απολυμαντικά προϊόντα. Επίσης κάποια εξ αυτών χρησιμοποιούνται και ως κύρια ύλη βεγγαλικών καθώς και στην υαλουργία για κατασκευή φακών και γι΄ αποχρωματισμό γυαλιών.

9) Υδράργυρος (Hg)

Υπάρχουν πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης που περιέχουν υδράργυρο. Μπορεί να μην εμπεριέχουν ρίσκο για την υγεία αν χρησιμοποιηθούν μέχρις ενός σημείου και στη συνέχεια εξουδετερώνονται. Αυτό είναι το σημείο όπου πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Τα παρακάτω προϊόντα μπορεί να περιέχουν υδράργυρο: θερμόμετρα υδραργύρου (πυρετού και βάσης, μαγειρικής, εξωτερικά), θερμοστάτες, λάμπες φθορισμού, ατμών υδραργύρου και ηλεκτρονικές (οικονομικές), μπαταρίες , διακόπτες ή αναμεταδότες.

10) Υπερφθοριωμένες χημικές ουσίες (PFCs)

Αυτές οι χημικές ενώσεις βρίσκονται σε αντικολλητικά σκεύη και είναι πολύ ανθεκτικές. Οι πρώτες έρευνες δείχνουν μια σύνδεση έκθεσης σε αυτές τις ενώσεις με χαμηλότερη ποιότητα σπέρματος, χαμηλό βάρος γέννησης και τη νόσο του θυρεοειδούς, μεταξύ άλλων προβλημάτων.

11) Οργανοφωσφορικά παρασιτοκτόνα

Η έκθεση σε αυτές τις χημικές ουσίες των φυτοφαρμάκων έχει συνδεθεί με προβλήματα στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, τη συμπεριφορά και τη γονιμότητα, και μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα της τεστοστερόνης.

12) Aιθέρες γλυκόλης

Χρησιμοποιούνται ως διαλύτες σε χρώματα και σε προϊόντα καθαρισμού και έχουν συνδεθεί με χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων σε ελαιοχρωματιστές, μεταξύ άλλων προβλημάτων υγείας. Η έκθεση σε αυτές τις χημικές ουσίες έχει επίσης συνδεθεί με το άσθμα και τις αλλεργίες στα παιδιά.

Ωχ, και τώρα τι κάνω;

Διαβάζοντας το άρθρο λοιπόν δεν καταλήγουμε στο ότι, οτιδήποτε είναι επικίνδυνο το αποβάλλουμε από την καθημερινότητά μας (μπορεί να είναι και αδιανόητο αυτό). Διαβάζοντας τις πληροφορίες αυτές, κατανοούμε την επικινδυνότητα κάποιων ουσιών αλλά και τη σημαντικότητα της έρευνας και της επιστήμης στην κατανόηση αυτών. Απλά λοιπόν προσέχουμε τι χρησιμοποιούμε και πως διαχειριζόμαστε τα υλικά προϊόντα, βάσει των οδηγιών που φέρουν από τον κατασκευαστή τους.