Οι χημικές ουσίες επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή. Χρησιμοποιούνται για την παραγωγή όλων των προϊόντων που χρησιμοποιούμε από χαρτί, πλαστικά μέχρι φάρμακα, τρόφιμα και ηλεκτρονικές συσκευές. Σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούνται περισσότερες από 70000 χημικές ουσίες. Μερικές από αυτές περιέχονται στη φύση κάποιες όμως είναι συνθετικές δηλαδή τις δημιούργησε ο άνθρωπος. Όταν χρησιμοποιούμε σωστά τις ουσίες αυτές και τις τοποθετούμε σε μέρη ασφαλή μετά από τη χρήση τους δεν μπορούν να βλάψουν ούτε το περιβάλλον ούτε την υγεία μας. Όταν όμως τις χρησιμοποιούμε σε μεγάλες ποσότητες και χωρίς προσοχή και τις πετάμε απρόσεκτα τότε μπορούν να βλάψουν σοβαρά την υγεία μας και το περιβάλλον.
Απόβλητα και σκουπίδια είναι το ίδιο;
Για να ξεκαθαρίσουμε λίγο και τις λέξεις όταν λέμε απόβλητα και σκουπίδια είναι το ίδιο πράγμα. Συγκεκριμένα υπάρχει ο όρος στερεά απόβλητα ή απορρίμματα και περιλαμβάνει τα σκουπίδια σε στερεά μορφή (υλικά συσκευασίας, χαρτί, χαρτόνια, τενεκεδάκια, μπάζα, κλαριά, λάστιχα αυτοκινήτων κλπ). Υπάρχει επίσης ο όρος υγρά απόβλητα ή λύματα και περιλαμβάνει τα απόβλητα σε υγρή μορφή όπως πχ. το νερό στις αποχετεύσεις των κατοικιών και των πόλεων, τα υγρά απόβλητα των εργοστασίων (νερό και διάφορες ουσίες).
Τι είναι τα επικίνδυνα απόβλητα;
Μερικά από τα προϊόντα που χρησιμοποιούμε καθημερινά, περιέχουν επικίνδυνες ουσίες. Έστω και αν τα χρησιμοποιούμε με προσοχή είναι επικίνδυνα, δηλαδή μπορούν να βλάψουν την υγεία μας και το περιβάλλον. Αυτά τα επικίνδυνα προϊόντα όταν τα χρησιμοποιήσουμε και τα πετάξουμε στα σκουπίδια γίνονται επικίνδυνα απόβλητα. Τα επικίνδυνα απόβλητα δημιουργούνται πολλές φορές όταν παράγονται διάφορα προϊόντα στα εργοστάσια. Για παράδειγμα όταν φτιάχνουμε χαρτί από τα δέντρα πρέπει να επεξεργαστούμε το ξύλο. Για να επεξεργαστούμε το ξύλο χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε χημικές ουσίες. Αυτές οι χημικές ουσίες μετά τη χρήση τους πετιούνται στα σκουπίδια. Τότε λέμε ότι είναι επικίνδυνα απόβλητα.
Επικίνδυνα απόβλητα δημιουργούνται επίσης σε νοσοκομεία και κλινικές. Οι σύριγγες, οι χρησιμοποιημένοι επίδεσμοι, τα γάντια, δοχεία φαρμάκων και άλλα αποτελούν τα στερεά απόβλητα. Τα υγρά απόβλητα είναι οι διάφορες χημικές ουσίες ακόμη και τα φάρμακα που καταλήγουν στις αποχετεύσεις.
Επικίνδυνα απόβλητα, όσο παράξενο και αν φαίνεται, δημιουργούμε ακόμη και στο σπίτι μας. Τέτοια είναι τα άδεια κουτιά των σπρέυ, οι μπογιές, οι παλιές μπαταρίες, τα διάφορα καθαριστικά. Τα προϊόντα αυτά μπορούν να βλάψουν το περιβάλλον και την υγεία μας αν δεν τα χρησιμοποιούμε σωστά.
Ποια είδη επικίνδυνων ουσιών υπάρχουν;
Τα περισσότερα από τα επικίνδυνα προϊόντα είναι επικίνδυνα γιατί έχουν μια ή περισσότερες από τις εξής ιδιότητες: είναι διαβρωτικά, εύφλεκτα, ερεθιστικά, τοξικά ή αντιδρούν με άλλες ουσίες. Πάνω στα προϊόντα αυτά υπάρχουν ετικέτες που δείχνουν τις ιδιότητες αυτές.
Προσοχή! Να διαβάζετε πάντα τις ετικέτες αυτές. Πάνω στις ετικέτες υπάρχει ένα σύμβολο και μια εικόνα που δείχνουν τις επικίνδυνες ιδιότητες του προϊόντος.
Πού καταλήγουν τα επικίνδυνα απόβλητα;
Το καλύτερο που μπορεί κανείς να κάνει με τα επικίνδυνα αυτά σκουπίδια είναι να τα επεξεργαστεί με ειδικό τρόπο και να τα κάνει λιγότερο επικίνδυνα πριν τα θάψει σε μια χωματερή. Δυστυχώς όμως δεν συμβαίνει πάντα αυτό. Έτσι καταλήγουν τόσο επικίνδυνα όπως είναι στις χωματερές και από εκεί μπορούν να περάσουν στο έδαφος και το νερό που βρίσκεται κάτω από τη γη και που τελικά πίνουμε. Αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στο περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου.
Υπάρχουν όμως περιοχές όπου γίνεται η κατάλληλη επεξεργασία που τα κάνει λιγότερο επικίνδυνα. Τα απόβλητα αυτά μπορούν να καούν με κατάλληλο τρόπο ή να θαφτούν βαθιά στη γη σε ειδικά πηγάδια που είναι κατασκευασμένα ώστε να μην τα αφήνουν να φεύγουν στο νερό και το έδαφος. Για την ορθή επεξεργασία τους χρησιμοποιείται η σωστή τεχνολογία. Όμως χρησιμοποιείται πάντα και από όλους;
Πως μπορούν τα επικίνδυνα απόβλητα να βλάψουν την υγεία μας;
Όταν τα επικίνδυνα απόβλητα απελευθερωθούν στον αέρα, το νερό ή το έδαφος μπορούν να απλωθούν και να διασκορπιστούν σε μεγάλες αποστάσεις μολύνοντας έτσι όλο και περισσότερο το περιβάλλον και δημιουργώντας μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία μας.
Για παράδειγμα όταν βρέχει στις περιοχές όπου πετάξαμε τα απόβλητα μεταφέρονται οι επικίνδυνες ουσίες με τη βροχή και διασκορπίζονται ή πάνε ακόμη πιο βαθιά μέσα στο έδαφος. Από εκεί μεταφέρονται πολύ εύκολα στο νερό που υπάρχει κάτω από το έδαφος. Έτσι η μόλυνση φτάνει μέχρι και το σπίτι μας. Ακόμη και η πιο μικρή ποσότητα τέτοιων επικίνδυνων αποβλήτων μπορεί να διαλυθεί με τη βροχή και να απλωθεί σε μεγάλη απόσταση. Υπάρχουν μερικές ουσίες που όταν αναμιχθούν με το νερό, διαλύονται δηλαδή στο νερό, γίνονται λιγότερο επικίνδυνες. Οι επικίνδυνες ουσίες που υπάρχουν στα επικίνδυνα απόβλητα μπορούν να βλάψουν τα ζώα, τα φυτά και την υγεία του ανθρώπου όταν:
- Απελευθερωθούν μεγάλες ποσότητες σε λίγη ώρα
- Απελευθερώνονται μικρές ποσότητες πολλές φορές στο ίδιο μέρος
- Οι ουσίες αυτές δεν διαλύονται
Όταν χρησιμοποιούμε στο σπίτι μας τα επικίνδυνα προϊόντα μπορούμε να προφυλαχτούμε όταν τα χρησιμοποιούμε σε μικρές ποσότητες και πολύ προσεκτικά, και όταν τα αποθηκεύουμε σε ειδικό μέρος. Δεν πρέπει να τα αφήνουμε όπου νάναι γιατί τα μικρά παιδιά μπορεί να τα καταπιούν και να δηλητηριαστούν.