Μεσογειακοί κυκλώνες: νέο ή παλιό φαινόμενο;

Οι Μεσογειακοί κυκλώνες, επίσης γνωστοί ως Μεσογειακοί τυφώνες (Medicane, από τις λέξεις Mediterranean και hurricane), είναι σπάνια μετεωρολογικά φαινόμενα που παρατηρούνται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου Θάλασσας.

Λόγω της ξηράς φύσης της περιοχής της Μεσογείου, ο σχηματισμός τροπικών και υποτροπικών κυκλώνων είναι σπάνιος, με μόνο 100 καταγεγραμμένες τροπικές καταιγίδες από το 1947 ως και το 2011. Τα περισσότερα συστήματα παραμένουν στην ένταση τροπικής καταιγίδας ή κάτω από αυτήν, αλλά σε μερικές σπάνιες περιπτώσεις ορισμένες καταιγίδες έχουν φτάσει επίπεδο τυφώνα Κατηγορίας 1.

Αξιοσημείωτοι Μεσογειακοί κυκλώνες

22- 27 Σεπτεμβρίου 1969:

Αναπτύχθηκε νοτιοανατολικά της Μάλτας. Ο κυκλώνας προκάλεσε σοβαρές πλημμύρες σε όλες τις περιοχές της Βόρειας Αφρικής. Στη Μάλτα σημειώθηκαν 123 χιλιοστά βροχοπτώσεων στις 23 Σεπτεμβρίου, στο Σφαξ μετρήθηκαν 45 χιλιοστά στις 24 Σεπτεμβρίου, στη Τίζι Ουζού 55 χιλιοστά στις 25 Σεπτεμβρίου, η Γκάφσα έλαβε 79 χιλιοστά και στην Κωνσταντινούπολη μετρήθηκαν 46 χιλιοστά στις 26 Σεπτεμβρίου και η Μπισκρά κατέγραψε 122 χιλιοστά στις 28 Σεπτεμβρίου. Στη Μάλτα, ένα δεξαμενόπλοιο 20000 τόνων προσάραξε έναν ύφαλο και χωρίστηκε σε δύο, ενώ στη Γκάφσα της Τυνησίας, ο κυκλώνας πλημμύρισε ορυχεία φωσφορικών, αφήνοντας πάνω από 25.000 ανθρακωρύχους ανέργους και στοίχησε στην κυβέρνηση πάνω από 2 £ εκατομμύρια την εβδομάδα. Χιλιάδες καμήλες και φίδια, πνίγηκαν από πλημμύρες και παρασύρθηκαν στη θάλασσα, ενώ κατέρρευσαν ογκώδεις ρωμαϊκές γέφυρες, οι οποίες είχαν αντέξει σε όλες τις πλημμύρες από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Συνολικά, οι πλημμύρες στην Τυνησία και την Αλγερία σκότωσαν σχεδόν 600 άτομα, άφησαν 250.000 αστέγους και κατέστρεψαν τις τοπικές οικονομίες.

24- 27 Ιανουαρίου 1982 (“Λευκωσία”):

Η ασυνήθιστη μεσογειακή τροπική καταιγίδα του Ιανουαρίου του 1982, που ονομάστηκε Λευκωσία, εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε ύδατα βόρεια της Λιβύης. Ο κυκλώνας πέρασε από τη Μάλτα, την Ιταλία και την Ελλάδα πριν εξαφανιστεί αρκετές ημέρες αργότερα στην ακραία ανατολική Μεσόγειο. Οι παρατηρήσεις που σχετίζονται με τον κυκλώνα, ωστόσο, ήταν ανεπαρκείς και παρόλο που το σύστημα διατηρούσε πολλά τροπικά χαρακτηριστικά, είναι πιθανό ότι ήταν απλώς ένας συμπαγής αλλά ισχυρός εξωτροπικός κυκλώνας που εμφανίζει διακριτό μάτι, σπειροειδείς λωρίδες, πανύψηλους σωρειτομελανίες και ισχυρούς ανέμους κατά μήκος του ματιού.

14- 17 Ιανουαρίου 1995 (“Τσελένο”, “Celeno”):

Μεταξύ των πολλών τεκμηριωμένων μεσογειακών κυκλώνων, ο κυκλώνας του Ιανουαρίου του 1995, ο οποίος ονομάστηκε Celeno (Τσελένο), θεωρείται γενικά ο καλύτερα τεκμηριωμένος του 20ού αιώνα. Αναδυόμενος από τις ακτές της Λιβύης στην κεντρική Μεσόγειο Θάλασσα προς την ακτή του Ιονίου της Ελλάδας στις 13 Ιανουαρίου ως μια συμπαγής περιοχή χαμηλής πίεσης, οι πρόδρομοι χαμηλοί διατηρημένοι άνεμοι έφτασαν τα 108 km/h καθώς διέσχισε το Ιόνιο Πέλαγος, ενώ το γερμανικό ερευνητικό πλοίο Meteor κατέγραψε ανέμους 135 km/h.

6- 11 Οκτωβρίου 1996 (“Cornelia”):

Ο τρίτος μεγάλος μεσογειακός τροπικός κυκλώνας του 1996 σχηματίστηκε βόρεια της Αλγερίας και ενισχύθηκε ενώ κινούταν μεταξύ των Βαλεαρίδων Νήσων και της Σαρδηνίας, με ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα που μοιάζει με μάτι να διακρίνεται δορυφορικώς. Η καταιγίδα ονομάστηκε ανεπίσημα Cornelia. Το μάτι της καταιγίδας παραμορφώθηκε και εξαφανίστηκε μετά τη διέλευση από τη νότια Σαρδηνία όλο το απόγευμα της 8ης Οκτωβρίου, με το σύστημα να εξασθενεί στο σύνολό του.

25- 27 Σεπτεμβρίου 2006 (“Querida”):

Ένας βραχύβιος κυκλώνας, που ονομάστηκε Querida από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, αναπτύχθηκε κοντά στα τέλη Σεπτεμβρίου 2006, κατά μήκος των ακτών της Ιταλίας. Οι ριπές ανέμου που ξεπερνούσαν τα 144 km/h καταγράφηκαν καθώς πέρασε πάνω από το Σαλέντο λόγω μιας απότομης κλίσης πίεσης που σχετίζεται με αυτό, και επιβεβαιώθηκαν από τοπικές παρατηρήσεις ραντάρ που υποδηλώνουν την παρουσία ματιού. Οι ισχυροί άνεμοι προκάλεσαν μέτριες ζημιές σε ολόκληρη τη χερσόνησο, αν και περισσότερες λεπτομέρειες είναι άγνωστες. Περίπου στις 1000 UTC, τόσο τα ραντάρ όσο και ο δορυφόρος κατέγραψαν την είσοδο του συστήματος στην Αδριατική Θάλασσα και τη σταδιακή βορειοδυτική καμπή του προς την ιταλική ακτή.

6- 9 Νοεμβρίου 2011 (“Rolf”):

Τον Νοέμβριο του 2011, σχηματίστηκε ο πρώτος επίσημα χαρακτηρισμένος μεσογειακός τροπικός κυκλώνας από την Εθνική Ωκεάνια και Ατμοσφαιρική Διοίκηση (NOAA) και βαφτίστηκε ως Τροπική Καταιγίδα 01M, και πήρε το όνομα Rolf από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (FU Berlin), παρά το γεγονός ότι κανένας οργανισμός δεν είναι επίσημα υπεύθυνος για την παρακολούθηση της δραστηριότητας των τροπικών κυκλώνων στη Μεσόγειο. Στη μέγιστη ένταση, η ταχύτητα του ανέμου έφτασε τα 83 χλμ/ώρα με ελάχιστη πίεση 991 hPa. Ο κυκλώνας προκάλεσε συνολικά 600mm βροχής στη νοτιοδυτική Ευρώπη σε περίοδο 72 ωρών μεταξύ 6-8 Νοεμβρίου 2011. Το άθροισμα των θανάτων ανήλθε σε 11 άτομα από την Ιταλία και τη Γαλλία.

16- 19 Νοεμβρίου 2017 (“Ζήνων”):

Στις 11 Νοεμβρίου 2017, το κατάλοιπο της Τροπικής Θύελλας Ρίνα από τον Ατλαντικό συνέβαλε στη δημιουργία ενός νέου εξωτροπικού κυκλώνα, δυτικά των Βρετανικών Νήσων, ο οποίος αργότερα απορρόφησε τη Ρίνα την επόμενη μέρα. Στις 12 Νοεμβρίου, η νέα καταιγίδα ονομάστηκε Numa από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου . Στις 14 Νοεμβρίου 2017, ο εξωτροπικός κυκλώνας Numa εμφανίστηκε στην Αδριατική Θάλασσα. Την επόμενη μέρα, ενώ διέσχιζε την Ιταλία, η Numa άρχισε να υφίσταται υποτροπική μετάβαση, αν και το σύστημα ήταν ακόμη εξωτροπικό έως τις 16 Νοεμβρίου. Η καταιγίδα άρχισε να επηρεάζει την Ελλάδα ως ισχυρή καταιγίδα στις 16 Νοεμβρίου και έλαβε το όνομα Ζήνων από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία. Ορισμένα μοντέλα υπολογιστών προέβλεπαν ότι ο Ζήνων θα μπορούσε να μεταβεί σε έναν υποτροπικό ή τροπικό κυκλώνα θερμού πυρήνα μέσα στις επόμενες ημέρες. Στις 17 Νοεμβρίου, ο Ζήνων έχασε τελείως το σύστημα μετώπου. Τις επόμενες ώρες, ο Ζήνων συνέχισε να ενισχύεται, προτού φτάσει στο μέγιστο της έντασης στις 18 Νοεμβρίου, ως ισχυρή υποτροπική καταιγίδα.

27 Σεπτεμβρίου- 1 Οκτωβρίου 2018 (“Ζορμπάς”):

Στις 27 Σεπτεμβρίου 2018 μια εξωτροπική καταιγίδα αναπτύχθηκε στην ανατολική Μεσόγειο. Οι θερμοκρασίες νερού γύρω στους 27 °C ευνόησαν τη μετάβαση της καταιγίδας σε υβριδικό κυκλώνα, με θερμό θερμικό πυρήνα στο κέντρο (κοινώς, μάτι του κυκλώνα). Η θύελλα κινήθηκε προς τα βορειοανατολικά προς την Ελλάδα, ενώ γινόταν βαθμιαία εντονότερη και αναπτύσσοντας χαρακτηριστικά τροπικού κυκλώνα. Στις 29 Σεπτεμβρίου, η καταιγίδα μπήκε στη ξηρά στην Πελοπόννησο δυτικά της Καλαμάτας, όπου αναφέρθηκε ελάχιστη κεντρική πίεση 989.3 mbar. Κατά τη διάρκεια της φάσης σχηματισμού, η καταιγίδα προκάλεσε πλημμύρες στην Τυνησία και τη Λιβύη, καθώς πυροδότησε ακραίες βροχοπτώσεις της τάξης των 200 χιλιοστών την ώρα. Οι πλημμύρες σκότωσαν τέσσερις ανθρώπους στην Τυνησία, ενώ παράλληλα προκάλεσαν σοβαρές ζημιές σε σπίτια, δρόμους και χωράφια.

Πηγή: wikipedia