Πως “επικοινωνούν” τα κύτταρα μας;
Τα κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους στέλνοντας το ένα στο άλλο μικρομοριακές ενώσεις, που δρουν ως “μηνύματα”, οι οποίες στη συνέχεια καταστρέφονται. Τα μηνύματα αυτά “ταξιδεύουν” ακόμη και σε απομακρυσμένα σημεία του σώματος μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, άλλα όμως απλά διαχέονται από ένα κύτταρο στο γειτονικό του. Το ανθρώπινο σώμα παράγει χιλιάδες τέτοια “μηνύματα” και ένα από αυτά είναι η αδρεναλίνη.
Τι είναι η αδρεναλίνη;
Η αδρεναλίνη (adrenaline) είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από τον μυελό των επινεφριδίων. Η αδρεναλίνη ενεργοποιεί τον μηχανισμό διάσπασης του γλυκογόνου που βρίσκεται στο ήπαρ και έτσι αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, ενεργοποιεί τα ελεύθερα λιπαρά οξέα και προκαλεί μια μεγάλη ποικιλία αντιδράσεων στο καρδιαγγειακό και στο μυϊκό σύστημα. Αυτές οι δράσεις της αποβλέπουν κατά κύριο λόγο στην κινητοποίηση του οργανισμού για την αντιμετώπιση μιας έκτακτης ανάγκης ή μιας απειλής.
Από που πήρε το όνομά της η αδρεναλίνη;
Η ονομασία της αδρεναλίνης προέρχεται από τις λατινικές λέξεις: ad (επί) και renes (νεφροί). Αν και η ουσία αυτή είναι γνωστή στο ευρύ κοινό ως “αδρεναλίνη”, στην επιστημονική βιβλιογραφία χρησιμοποιείται κυρίως η ελληνικής προέλευσης ονομασία επινεφρίνη (epinephrine). Μαζί με την αδρεναλίνη εκκρίνεται και η νοραδρεναλίνη (ή νορεπινεφρίνη), που έχει ουσιαστικά παρόμοια βιοχημική δράση. Ο χημικός τύπος της νοραδρεναλίνης είναι εκείνος της αδρεναλίνης, με αμινομάδα όμως αντί της μεθυλαμινομάδας [το πρόθημα νορ- δηλώνει την αμέσως προηγούμενη ένωση -κατά ένα άτομο άνθρακα μικρότερη- μιας ομόλογης σειράς (next lower homolog)].
Ο μυελός των επινεφριδίων παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με τους μεταγαγγλιακούς νευρώνες του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Και οι δύο είναι τα “εκτελεστικά όργανα” της συμπαθητικής μοίρας του αυτόνομου νευρικού συστήματος και έχουν την ικανότητα να συνθέτουν κατεχολαμίνες. Η διαφορά μεταξύ τους έγκειται στο ότι ενώ από τους μεταγαγγλιακούς νευρώνες οι κατεχολαμίνες εκκρίνονται κοντά στα όργανα στόχους (“μηνύματα κοντινών αποστάσεων”), από τον μυελό των επινεφριδίων οι κατεχολαμίνες (αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη) εκκρίνονται απ’ ευθείας στην κυκλοφορία του αίματος (“μηνύματα μακρινών αποστάσεων”).
Ποιος είναι ο ρόλος της;
Η αδρεναλίνη είναι η ορμόνη που βοηθά τον οργανισμό να ανταπεξέρχεται σε οξείες στρεσογόνες καταστάσεις. Bοηθά τον οργανισμό να κινητοποιήσει όλες τις ενεργειακές πηγές του σε περιπτώσεις έντονης δραστηριότητας, διεγείροντας το συμπαθητικό νευρικό σύστημα για κάποια επείγουσα ενέργεια κατά τη λεγόμενη “αντίδραση μάχης ή φυγής” (fight-or-flight response).
Ερεθίσματα για την έκκριση της αδρεναλίνης αποτελούν ο φόβος, οι συγκινήσεις, οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, το ψύχος, η πτώση της πίεσης και η υπογλυκαιμία. Η αδρεναλίνη προετοιμάζει τον οργανισμό είτε να αντιμετωπίσει άμεσα το στρεσογόνο παράγοντα (αντίδραση “μάχης”), είτε να τον αποφύγει ταχέως (αντίδραση “φυγής”).
Πηγές:
(α) Wikipedia: “Epinephrine“.
(β) Medical Discoveries: “Epinephrine“.
(γ) Carmichael SW (Mayo Clinic and Mayo Foundation): “A history of the adrenal medulla“.
(δ) WorldOfMolecules.com: “The epinephrine molecule“.
Εικόνα από pmpediatrics.com